Καλλιτέχνες του Περιθωρίου

Υπήρξαν άνθρωποι ιδιαίτεροι και εξαιρετικά ταλαντούχοι που εξέφραζαν μέσα από τα έργα τους αυτό που και οι ίδιοι δεν μπορούσαν να συνειδητοποιήσουν....το μεγαλείο της δημιουργικότητας...

Vincent Willem van Gogh

Με την περίπτωση του ασχολήθηκαν πάνω από 150 ψυχίατροι οι οποίοι διέγνωσαν από σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη, επιληψία, σύφιλη μέχρι και δηλητηρίαση από μπογιά. Ο ίδιος γράφοντας στον αδερφό του διαμαρτυρόταν ότι ο αέρας της Αρλ σφύριζε ενοχλητικά στα αυτιά του, γεγονός που αποδίδεται σήμερα σε ακουστικές ψευδαισθήσεις.Ακολούθησε μια περίοδος εγκλεισμού του στο άσυλο του Σαν Ρεμί, όπου δημιούργησε μερικά απ’ τα πιο σπουδαία του έργα. Η προτίμηση του στο κίτρινο χρώμα, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, αποδίδεται στο ότι υπέφερε από ξανθοψία.

Ο Ολλανδός ζωγράφος ήδη από τα πολύ νεανικά του χρόνια παρουσίασε τάσεις μελαγχολίας και πρώιμα ψυχολογικά προβλήματα.

Επεδίωκε να δημιουργήσει με τον ζωγράφου Gaugin μια καλλιτεχνούπολη. Η συμβίωση όμως των δύο αντίθετων στην τεχνοτροπία ζωγράφων κατέληξε σε φιάσκο: ο βαν Γκογκ έκοψε σε μια ψυχική κρίση μέρος του αριστερού του αυτιού επειδή ο Gaugin ήθελε να εγκαταλείψει την κοινή κατοικία. Υπάρχουν ισχυρισμοί πως ο βαν Γκογκ είχε απειλήσει να σκοτώσει τον Γκωγκέν και προέβη στο κόψιμο του αυτιού του αναζητώντας ένα είδος κάθαρσης από τις τύψεις του. Είναι γνωστό ότι στο έργο του «Ο Δόκτωρ Γκασέ» απεικονίζεται ο ίδιος ο ψυχίατρος του.

Το 1889 εισάγεται σε ψυχιατρικό κέντρο όπου και παραμένει συνολικά για ένα περίπου χρόνο πάσχοντας από κατάθλιψη. Κατά την παραμονή του εκεί, ζωγραφίζει τους εκφραστικότερους πίνακές του.

Το 1890, ο βαν Γκογκ εμφανίζει συμπτώματα έντονης κατάθλιψης και τελικά αυτοπυροβολείται στο στήθος στη διάρκεια ενός περιπάτου, ενώ πεθαίνει δύο ημέρες αργότερα.

Ήταν εντελώς άπορος και δεν είχε τη δυνατότητα ούτε για τον καμβά και τα χρώματα του να πληρώσει, παρά την οικονομική υποστήριξη από τον αδελφό του. Σήμερα, πληρώνουν για ένα πίνακά του μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.

Camille Claudel:

Γαλλίδα γλύπτρια με σημαντικό έργο. Λίγες μέρες μετά το θάνατο του πατέρα της μεταφέρεται σε ψυχιατρική κλινική μετά από υποκίνηση του αδελφού της. Θεωρείται πιθανό πως για την εισαγωγή της υπέγραψε η μητέρα της. Σε μια επιστολή της προς τον ξάδελφό της η ίδια γράφει την ίδια χρονιά: "[...] πιστεύω ότι είμαι στα πρόθυρα ενός κακού τέλους [...]. Ήταν χωρίς νόημα η τόση εργασία και το ταλέντο με μία ανταπόδοση όπως αυτή."

Η μητέρα της αρνήθηκε επανειλημμένα να την επανεντάξει στο οικογενειακό περιβάλλον, αδιαφορώντας για τις παραινέσεις των γιατρών. Σε επιστολή της, προς τον διευθυντή της κλινικής όπου τότε νοσηλευόταν η Κλοντέλ, η μητέρα της γράφει πως δεν επιθυμεί να την επισκεφτεί ξανά καθώς έχει προκαλέσει πολύ κακό στην οικογένεια. Μεταφέρεται σε διάφορα ιδρύματα και άσυλα, ενώ δέχεται επισκέψεις μόνο από τον αδελφό της. Ο γιατρός της, στέλνει επιστολή στην μητέρα της ζητώντας την βοήθεια της για την σταδιακή επανένταξη της Κλοντέλ στο οικογενειακό περιβάλλον, βοήθεια που όμως αρνείται. Έτσι, η κορυφαία γλύπτρια παρέμεινε έγκλειστη για 3 δεκαετίες σε ψυχιατρικά νοσοκομεία, όπου και πέθανε το 1943. Πολλά δημοσιεύματα κατηγορούν την οικογένειά της για το χαμό μιας διάνοιας της τέχνης.

Γιαννούλης Χαλεπάς:

Ο γλύπτης της διάσημης «Κοιμωμένης»,  εκδήλωσε την ψυχική του ασθένεια το 1877. 11 χρόνια μετά, κρίθηκε αναγκαία η εισαγωγή του στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Ύστερα από 3 χρόνια νοσηλείας επέστρεψε στην οικογένεια του και έζησε ήρεμα τα 36 τελευταία χρόνια  της ζωής του.

                         

                                                                     

Κωστής Παρθένης

... Πλησίαζε πλέον τα 60. Χαρακτήρας υπερευαίσθητος, εσωστρεφής και με μυστικιστικές πνευματικές αναζητήσεις, καταφεύγει από τα μέσα της 10ετίας στη σιωπή. Η γυναίκα του Ιουλία τον συνοδεύει παντού κι επιφορτίζεται κάθε πρακτική ευθύνη, φθάνει συχνά στο σημείο να εξηγεί η ίδια στους μαθητές του αυτά που ήθελε να τους πει. Αυτός απέφευγε πλέον συστηματικά, τόσο τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις όσο και το να συζητά για καλλιτεχνικά, όπως και κάθε άλλου είδους ζητήματα φθάνοντας σ' αυταρχικές αντιδράσεις. Ο γιος του Νίκος είχε διηγηθεί ότι απαγόρευσε -σχεδόν προσβλητικά- ακόμα και στον βασιλιά Γεώργιο να καπνίσει στο ατελιέ του, όταν του πόζαρε το 1938 για το γνωστό πορτρέτο

...Το 1947, είχε ήδη δηλώσει παραίτηση από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Από τότε κλείσθηκε οριστικά στο εργαστήρι του μέχρι τον θάνατό του, το 1967, αρνούμενος να εκθέσει ή να πουλήσει έργα του καθώς και κάθε νέα μεσολάβηση, του Μ. Καλομοίρη, του Σ. Κουγέα κ.ά., για να εκλεγεί Ακαδημαϊκός. Η κύρια αιτία της ιδιώτευσής του, της αποστροφής του κόσμου, της εσωστρέφειας, της οποίας η σιωπή δεν πρέπει να ήταν παρά ένα από τα πρώτα στάδια, ήταν η ανάγκη του για αυτοσυγκέντρωση και περισυλλογή, η απόφασή του να βαδίσει μιαν εσωτερική πορεία στοχασμού και ενόρασης, απερίσπαστος να αφιερωθεί στη φιλοτέχνηση του δικού του οραματικού κόσμου. 

Ιωάννης Ζαχαρίας

Ο Ιωάννης Ζαχαρίας ή Ζαχαριάς (1845-1873;) ήταν έλληνας ζωγράφος του 19ου αι., για τον οποίο λίγα πράγματα είναι γνωστά.

Είναι γνωστό ότι φοίτησε στην Σχολή των Ωραίων Τεχνών (η μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) της Αθήνας και ότι συνέχισε κατόπιν τις σπουδές του στο Μόναχο κοντά στον Karl von Piloty.

Από τα λίγα έργα του, έχει χαρακτηριστεί ως «τολμηρός ζωγράφος με εξαιρετικά πρωτότυπη δημιουργία». Είχε ταραγμένο ψυχικό βίο και οι συνθήκες του θανάτου του είναι άγνωστες.